nuttige weetjes - andere dieren

het konijn

de kip

leuke links



het konijn

Goede huisvesting en voeding zijn cruciaal om je dier gezond te houden.

Huisvesting

Konijnen kunnen zowel binnen als buiten worden gehouden. Een ren moet voldoende bewegingsruimte hebben, voldoende plaats om te rennen. Hou er rekening mee dat konijnen tot 1 meter hoog kunnen springen. Als er roofdieren in je buurt zijn, kan je best de ren afdekken met gaas of golfplaten. Denk er ook aan dat konijnen gravers zijn en ze tot 50 cm diep kunnen gaan.

Indien je je konijn los laat lopen in de tuin, controleer je best eerst of er geen giftige planten aanwezig zijn.

Konijnen kunnen in de winter tegen vriestemperaturen van -15�C. Dit op voorwaarde dat ze een schuilplaats hebben uit de wind, een dikke laag stro op de bodem en liefst een partner voor de extra lichaamwarmte. Zorg ervoor dat, als je het konijn toch binnenhaalt, er geen te groot temperatuursverschil is tussen binnen en buiten. Hierdoor kan het in shock geraken en sterven.

Ook binnen hebben konijnen veel ruimte nodig. Als dit niet kan, laat je ze best zoveel mogelijk vrij binnenshuis rondlopen. Berg de elektriciteitsdraden veilig weg en zorg voor wat speelgoed (kartonnen doos, kussen, wc-rolletje,…). De meeste konijntjes doen hun behoefte op ��n plaats. Als je daar een toiletbakje neerzet, kan je konijn zindelijk worden.

Voeding

Hooi is het allerbelangrijkste onderdeel van een evenwichtig menu. Het moet onbeperkt aanwezig zijn. Stro wordt als bodembedekking gebruikt. Bepaalde groenten zoals selder, peterselie, witloof, … zijn goed voor konijnen en kunnen dagelijks verstrekt worden maar geef nooit teveel fruit. Fruit bevat veel suikers waardoor ze gasvorming in hun buik krijgen. E�nmaal per week een stukje fruit is dus meer dan genoeg.

Konijnen krijgen best geperst voer en geen mengeling, omwille van een bepaalde voorkeur in de mengeling. Geef maximum 25g/kg lichaamsgewicht van deze korrels en zeker niet meer. Krachtvoer (= droge pellets in de winkel) is voor konijnen niet aan te raden. Snoep van in de winkels zoals yoghurtsnoepjes en graanstokjes met honing laat je best liggen, want ze bevatten veel te veel vetten en suikers. Geef ook nooit ma�skolven of knaagstenen, ze veroorzaken blaas- of nierstenen.

Koppelen

Konijnen zijn sociale dieren die best een partner kunnen gebruiken. Een gecastreerde ram en een voedster (ongeveer van dezelfde leeftijd) gaan meestal goed samen. Konijnen zijn geslachtsrijp vanaf 3-5 maanden. Castratie kan bij sommige mannelijke konijntjes al vanaf 3 maanden. De balletjes moeten dan wel al ingedaald zijn. Sterilisatie van vrouwelijke konijnen is belangrijk ter preventie van baarmoederkanker. Bij sommige rassen komt deze kanker voor bij ongeveer 80% van de vrouwelijke niet-gesteriliseerde konijnen en wordt reeds vanaf de leeftijd van 1,5 jaar gezien. Ook ter preventie of behandeling van schijndracht en agressie wordt sterilisatie bij vrouwelijke konijnen sterk aanbevolen. Een konijn mag niet vasten voor een operatie, de darmen moeten continu blijven werken. Pijnstilling wordt meegegeven, zodat je dier geen pijn heeft en dus sneller begint te eten na de operatie. Je ram kan tot 6 weken n� de castratie nog een voedster bevruchten (er bevinden zich nog spermacellen in de zaadkanaaltjes), maar de voedster 2 weken van de ram scheiden na de castratie is meestal voldoende.

Koppel ze voor de eerste keer samen op neutraal terrein en observeer ze. Enkel als ze elkaar echt in de haren vliegen en elkaar niet meer loslaten, moet je ingrijpen en best een ander koppel uitproberen. Na een kwartiertje weet je meestal al of ze goed overeenkomen.

Belangrijke weetjes

  • Konijnen hanteren - Een konijn pak je best niet enkel bij het nekvel, aangezien ze dan hevig met de poten kunnen gaan spartelen en zo een rugletsel oplopen. Ondersteun altijd het achterste en hou het konijntje zo dicht mogelijk tegen je aan.
  • Myxomatose en RHD - Myxomatose en Rabbit Hemorrhagic Disease (RHD) zijn virussen die uitermate dodelijk zijn. Eens je konijn besmet is, is de kans op genezing h��l klein tot zelfs onbestaande, zelfs met de beste verzorging. Ook binnen-gehuisveste konijnen kunnen via muggen besmet worden met het virus, dus laat ze ook vaccineren. Vaccinatie tegen deze beiden virussen gebeurt op de dierenartsenpraktijk. De inenting is 1 jaar geldig.
  • Gasbuik - Een konijn krijgt een gasbuik door stress en/of een voedingsprobleem. Stress kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een verandering van omgeving, transport, slechte huisvesting,… Deze stress zorgt voor een vertraging van de darmtransit. Ook het belang van juist en regelmatig voederen mag je niet onderschatten. Te veel fruit of snoep kan uiterst gevaarlijk zijn, aangezien ze teveel suikers bevatten. Een konijn met gasvorming in de buik heeft pijn, gedraagt zich wat ongemakkelijk en zal niet eten. Een konijn dat niet eet, moet direct naar de dierenarts om pijnstilling en een anti-gas behandeling te krijgen.
  • Verstopping - Bij steeds kleiner wordende keutels moet men aan een verstopping denken. De oorzaak is vaak een voedingsprobleem. Zorg daarom dat je konijn steeds veel hooi eet en voldoende drinkt. Je mag groenten geven, zolang ze maar goed hooi eten, en een weinig aan korrels. Op die manier zal je zelden een konijn hebben met verstopping, is dit toch het geval, ga dan met je konijn steeds naar de dierenarts.
  • Olifanten-tanden - Het gebit van een konijn groeit continu door (niet zoals bij de mens dus). De voortanden van een konijn moeten normaal gezien mooi recht tegenover elkaar staan (boven ten opzichte van onder). Zo slijten ze mooi gelijk af. Om een betere tandafslijting te bevorderen geef je best nooit knaag- of likstenen, hooi is de belangrijkste factor. Een konijn kan echter geboren worden met olifanten-tanden (erfelijk). Hierbij staan de tandwortels zo scheef dat de tanden nooit normaal kunnen afslijten en dan is het het beste om de voorste tanden er te laten uithalen (operatie onder narcose). Konijnen leren er onmiddellijk normaal mee eten. Ook kunnen de tanden na verloop van tijd scheef gaan groeien en dus niet bij de geboorte. Er wordt niet altijd een reden voor gevonden. In dit geval is het best ze op tijd te laten slijpen of vijlen.
  • Blaasproblemen - Als je een knaag- of liksteen geeft, kan je konijn blaas- of nierstenen krijgen. Dan plast je konijn bruine tot rode urine ipv gele. Soms zie je ook slijmverlies bij urineren en moeilijk urineren (vele kleine plasjes en veelvuldig). Contacteer dan onmiddellijk een dierenarts.
  • Baarmoederproblemen - Zo’n 60-80% van de voedsters ouder dan 4 jaar heeft baarmoederproblemen. Sterilisatie is dus een goede beslissing als je dit wil voorkomen. Je laat je voedster het beste steriliseren tussen een half jaar en ��n jaar leeftijd.
  • Myasis - Konijnen die in vuile hokken gehuisvest zijn of die plakpoep of diarree hebben, zijn risicogevallen voor deze aandoening. Vliegen gaan hun eitjes op de vervuilde of ontstoken huid van het konijn leggen en de maden die hieruit komen, gaan via de huid in je konijn dringen. Dit is een spoedgeval aangezien je konijn op een paar uur tijd hieraan kan sterven. Je konijn moet zo snel mogelijk gewassen worden, een pijnstiller en antibiotica krijgen. Het moet geschoren worden en alle maden moeten eruit. Voorkom dit door je konijn juist te voeren en het hok schoon te houden. Controleer je huisdier en maak de poep schoon indien nodig.
  • Coccidiose - Coccidiose komt veelal voor bij jonge konijnen die stress hebben, bijvoorbeeld omdat ze te vroeg gespeend en verkocht worden. Ook oudere konijnen kunnen het krijgen, omdat hun weerstand verslechtert door ouderdom. Zachte keutels of zelfs diarree met eventueel slijm erop, vermagering en lusteloosheid zijn symptomen die voorkomen bij coccidiose. Maak een afspraak bij uw dierenarts en neem wat ontlasting mee. Als je er snel bij bent, heeft je konijn nog een goede kans op herstel.
  • Encephalitozo�n Cuniculi - Meer dan de helft van de konijnen is drager van deze parasiet. Maar niet elk konijn wordt er ziek van. Vroeg of laat kan deze ziekte tot uiting komen, meestal na een stress-situatie of bij een vermindering van de weerstand van je konijn. Je konijn krijgt dan een wat scheve stand van zijn kop, een verlamde achterhand, soms valt het om, zwaait met zijn kop, laat urine lopen of het gaat vermageren zonder aanwijsbare oorzaak. Als je er op tijd bij bent, kan een behandeling bij je dierenarts je konijn redden.

Besluit

Konijnen zijn toffe huisdieren die mits goede verzorging 8 tot 12 jaar kunnen worden. De sleutels tot een lang en gezond konijnenleven zijn:

  • een goede en uitgebalanceerde voeding
  • een jaarlijkse vaccinatie tegen Myxomatose en RHD
  • het laten steriliseren van vrouwelijke konijnen
  • bij gewichtsverlies, diarree of gedragsveranderingen dadelijk een dierenarts contacteren

Een konijn dat 12 uur niet heeft gegeten is een spoedgeval!



de kip

Preventie is belangrijk

Ziek en gezond

Zieke kippen verschillen nadrukkelijk van gezonde kippen. Een gezonde kip voelt stevig en doorvoed aan. Als men het skelet duidelijk kan voelen dan is de kip ondervoed. De ogen dienen een heldere aanblik te vertonen. Het gedrag moet levendig zijn. De kippen moeten scharrelen, naar voedsel pikken en regelmatig de veren poetsen. Kippen die zich apathisch gedragen zijn meestal ziek. De kam en lellen van de kip moeten goed doorbloed zijn. Als deze niet mooi rood zijn kan dat een signaal zijn dat de kip iets onder de leden heeft. Niet alle rassen hebben even dieprode lellen en kammen, men dient dus steeds te vergelijken met gezonde soortgenoten. Overigens verbleken de kam en lellen ook bij broedse hennen en dan wijst dat niet op een ziekte. Gezonde dieren hebben verder een glanzend verenkleed. Krabben kippen veel dan kan dat wijzen op luizen. Controleer op kale plekken en bekijk tevens of u neten ziet, dit zijn witte bolletjes tegen de schacht van de veren aan. Vooral op witte veren die u tegen het licht houdt zijn schachtluizen goed te zien. Het schudden met de kop kan er op wijzen dat de kip kopluis heeft. Bol zitten en niet meer eten zijn duidelijke signalen dat er iets mis is, ook het stoppen met leggen is een dergelijk signaal. De kippen kennen en goed observeren kan tijdig ingrijpen mogelijk maken. Als er een ziekte opduikt dan is het raadplegen van een dierenarts verstandig. Ook de aanschaf van medicijnen kan vaak beter via de dierenarts omdat de vrij verkrijgbare middelen in de handel vaak veel te laag gedoseerd zijn.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen is een wijsheid die iedereen wel kent. Een goede hygi�ne vormt de basis van preventie. Het hok en ren dienen daarom goed schoon te worden gehouden. Ook het groenvoer wat niet is opgegeten op de dag dat men het gegeven heeft moet men verwijderen om te voorkomen dat de kippen een dag later bedorven groenvoer eten. De voeding dient goed te zijn en het drinkwater steeds schoon. Het voer dient in gesloten tonnen te worden bewaard. Schaduw en zon dienen de ren te kunnen bereiken en het hok dient over voldoende ventilatie te beschikken. Het hok moet verder een goede beschutting te geven en geen kieren bevatten. De waterbak en de voersilo moeten zo geconstrueerd zijn dat voer en water niet bevuild worden. Nooit het voer en meel los in het hok of de ren strooien. Verder is belangrijk dat u uw kippen goed blijft observeren zodat u tijdig kunt ingrijpen als er iets mis is. Van tijd tot tijd de kippen controleren in de hand op ectoparasieten. Ook de huid en poten dan goed controleren.

Coccidiose

Coccidiose bij kippen is een ziekte die veroorzaakt wordt door parasieten. Er zijn bij de kippen meerdere families van deze parasiet actief en afhankelijk van welk familielid die de besmetting veroorzaakt kunnen de kippen meer tot minder ernstig ziek worden. De verschijnselen die bij besmetting kunnen waargenomen zijn het af en toe wat bol zitten en dutten. De kippen maken de indruk minder alert te zijn en lijken wel vermoeid te zijn. De kippen hebben dan vaak dunne mest en in de ontlasting kan slijmerig bloed aanwezig zijn. Ze vermageren en het borstbeen is goed voelbaar. De aanraking van de buikwand is pijnlijk en de buik is wat opgezet. Een mestonderzoek door de dierenarts zal duidelijkheid geven. Het is niet verstandig om het maar even aan te zien. Bij vroegtijdig ingrijpen en een gerichte behandeling zullen de kippen weer redelijk snel herstellen. Zoals bij preventie al opgemerkt is het van belang om het hok goed schoon en droog te houden. Ook moet u overbevolking vermijden. De parasiet kan zich namelijk snel vermeerderen in een warme en vochtige omgeving.

Wormen

Een kip kan besmet raken door diverse wormen. Zo kennen we haarwormen, spoelwormen en lintwormen. Spoel- en lintwormen kan men met het blote oog waarnemen, haarwormen niet. Niet alle wormsoorten zijn even schadelijk voor de gezondheid van de kip. Behandeling tegen wormen is daarom niet altijd noodzakelijk maar zeker als sprake is van een chronisch ziektebeeld zoals diarree, vermagering, groeivertraging, het stoppen met de eiproductie een kleine kam krijgen, verbleking van lellen en kam dan is een mestonderzoek noodzakelijk. Bij jonge dieren verloopt een wormbesmetting in het veelal agressiever dan bij oudere dieren. Bij de behandeling dienen alle kippen betrokken te worden. Het kippenhok en de uitloop dienen grondig gereinigd te worden. Dit kan bijvoorbeeld met een hete 5% sodaoplossing.

Luizen, mijten en vlooien

Kippenluizen zijn met het blote oog waarneembaar. Deze luizen bevinden zich op de kip en veroorzaken onrust, jeuk, kaalheid, en mogelijk ook bloedarmoede. Er zijn prima middelen om luizen te bestrijden. Regelmatig de kippen controleren op dit ongedierte.

Daarnaast kennen we de witte- en rodebloedmijt, ook wel bloedluis genoemd. Het is overigens geen luis, maar een echte mijt. Overdag zijn ze op de kippen nauwelijks aan te treffen. Ze houden zich schuil in allerlei spleten en kieren, onder de legnesten of in de bodembedekking. Als het donker is op het hok en de kippen op stok zitten kunt u met behulp van een zaklamp of het aanmaken van de binnenverlichting zien dat de mijten zich overal bevinden. Kippen kunnen van deze mijt behoorlijk ziek worden. De mijten bijten en bij een plaag ontstaat bloedarmoede. Bovendien kunnen mijten ook andere ziektes overbrengen. Om deze mijt te bestrijden dient u nauwgezet te werk te gaan. Alle kieren en spleten in het hok moeten behandeld worden met een speciale spray of met een mengsel van groene zeep en spiritus. Daarbij mag niets worden overgeslagen. Ook zitstokken en onder legkasten en ander meubilair, alles dient te worden geraakt. De kippen dienen te worden behandeld met een anti-bloedluisspray.

Ook vlooien zijn bij een controle van een kip met het blote oog waar te nemen. Vlooien hebben veel meer invloed op de gezondheid van de kip dan luizen. Ze kunnen de oorzaak zijn van ernstige bloedarmoede. Vlooien zijn gemakkelijk te bestrijden, maar men zal de behandeling een aantal keren moeten herhalen omdat de rijpe eitjes van de vlo de kip opnieuw op de kip springen en parasiteren.

Kalkpoten

Ook de kalkpoot, wordt veroorzaakt door een mijt, de Cnemidocoptes mutans. In de onbevederde gedeelten van de poten van pluimvee graaft deze mijt zich in. Er ontstaan dan vuilwitte en droge korsten. Vooral bij oudere kippen zien we soms grote verdikkingen op de poten zitten. De dieren besmetten elkaar door de bodembedekking of de zitstokken. Ook hier is preventie een belangrijke maatregel waarbij een schoon en droog hok van groot belang is. In de handel zijn middelen verkrijgbaar om deze mijt te bestrijden.

Ziekte van Marek

De ziekte van Marek wordt veroorzaakt door een zeer besmettelijk herpes virus dat kan leiden tot de dood. De ziekte zien we meestal bij kippen van 10 tot 24 weken oud, maar in sommige gevallen kan de ziekte ook later nog optreden. De infectie vindt plaats via huidschilfers en veerdeeltjes van de oudere dieren die niet ziek zijn, maar wel drager van het virus zijn. Deze dieren kunnen een permanente bron van infectie vormen. We zien twee vormen van de ziekte die kan optreden:

  • Neurale of klassieke Marek - Bij deze vorm is er een zenuwaantasting die kan leiden tot een enkele- of dubbelzijdige pootverlamming. Soms is de aantasting zo ernstig dat het dier niet meer lopen kan. Ook kan er een kropverlamming optreden waardoor een zogenaamde hangkrop optreedt. We zien vermagering, opbraken van voedsel en zenuwsymptomen.
  • Acute of viscerale Marek - Hierbij kunnen tumoren in diverse organen verschijnen zoals in de eierstokken, nier, milt, lever, hart, lever en longen. De kam en lellen en ook de poten worden bleker van kleur als gevolg van bloedarmoede. De kammen zijn vaak gekrompen als gevolg van uitdroging. Bij een uitbraak sterven de meeste kippen. Sommige vogels sterven zonder dat er klinische symptomen zijn waargenomen.
    In de hobbysector is deze ziekte een probleem. Er zijn meestal dieren van verschillende leeftijden aanwezig, desinfectie van de omgeving is bijna niet mogelijk en hoewel er gevaccineerd kan worden tegen deze ziekte ligt dat voor de hobbysector moeilijk. Het kuiken moet op de eerste dag al de enting ontvangen en de vaccins zij ontwikkelt voor de commerci�le sector waarbij de verpakking niet op enkele kuikens is afgestemd.


Enkele leuke links